Armoede mag niet doorgegeven worden van ouder op kind. Dat is de drijfveer van Nadya Aboyaakoub-Akkouh, wethouder in Amersfoort. Ze staat voor rechtvaardigheid en gelijke kansen: iedereen verdient een tweede of derde kans, met steun van de overheid als dat nodig is. Nadya geeft een stem aan jongeren en kwetsbare inwoners door hen op te zoeken in de stad. Ze brengt loketten naar de wijken, betrekt ervaringsdeskundigen bij plannen en pakt oorzaken van armoede aan. Succesvolle initiatieven schaalt ze op. Amersfoort is een van de eerste gemeenten met het project Bouwdepot, waarbij kwetsbare jongeren een jaar lang leergeld en intensieve begeleiding krijgen. De stad heeft ook een versnelde leerroute Kinderopvang voor werkzoekenden en rolt sociale wijkaanpakken nu uit in meerdere wijken.  

Steeds meer jongeren kloppen bij hun gemeente aan voor een bijstandsuitkering, zo maakte het CBS in juni dit jaar bekend. Dit gaat veelal om jongeren die aangewezen zijn op de bijstand nu meerdere ‘deuren’ gesloten zijn, zoals de sociale werkvoorziening en de Wajong, zo luidt de verklaring van Erik Dannenberg, voorzitter van Divosa. Hij pleit ervoor dat gemeenten veel meer investeren in begeleiding naar de arbeidsmarkt én in het voorkomen van uitval. Dit pleidooi is onderdeel van het verhaal van Erik over een ‘integraal sociaal akkoord’ en over de prangende vraag in licht van het ravijnjaar: hoe voorkom je dat geld weglekt en hoe investeer je gericht in bestaanszekerheid?

‘Elke keer als de gemeente mij hielp, kwam ik er erger uit.’ De ervaringen van Saskia Brandewijn met de gemeente zijn niet altijd even mals. Saskia kreeg na haar afstuderen psychische problemen en heeft sindsdien een bijstandsuitkering. Ziek in de bijstand: hoe verliepen deze moeilijke jaren voor haar en hoe zag en ziet de hulp en ondersteuning van de gemeente eruit. Saskia weet haarfijn te vertellen wat goed en niet goed ging, en hoe regelgeving daarin een rol speelde. Nu het beter met haar gaat, lijkt de sprong naar een baan vanuit de bijstand een makkie ... 

Bouwen aan bestaanszekerheid: de Sociale Coöperatie! Voor mensen in de bijstand is bestaanszekerheid niet vanzelfsprekend. Ook niet als je wil ontdekken of je ondernemer kunt worden. In een sociale coöperatie kunnen mensen met behoud van uitkering ondernemen. LaNSCO (Landelijk Netwerk voor Sociaal Coöperatief Ondernemerschap) is de koepelorganisatie van 24 sociale coöperaties die intensief samenwerkt met gemeenten. In deze sessie kijkt Paul Leistra samen met de deelnemers naar oplossingen. Hij gaat in op casussen en bespreekt stellingen. Hij laat zien hoe deelname aan een sociale coöperatie bijdraagt aan bestaanszekerheid. Wil je ook meer weten over de sociale coöperatie om bestaanszekerheid langdurig te waarborgen? Doe dan mee met deze sessie. Samen. Sterk. Ondernemen.  

Een andere manier van kijken naar schulden is nodig om te kunnen werken aan een duurzame en structurele aanpak. Tijdens deze sessie neemt Marc Mulder, senior ervaringsdeskundige bij Movisie, je mee hoe schuldenproblematiek eruitziet als je deze bekijkt vanuit de inwoner met schulden. Deze sessie is handig voor wie beter wil begrijpen waarom een oplossing voor schuldenproblematiek zolang uitblijft. Door te kijken vanuit de mensen zelf krijg je verrassende inzichten en oplossingen. Marc Mulder adviseert organisaties, gemeenten en de landelijke overheid over de aanpak van armoede en schulden.

Tijdens deze workshop geeft Marjolein Odekerken van het Verwey-Jonker Instituut en Kennisplatform Inclusief Samenleven praktische tips om inwoners die in armoede leven en/of (in)formele schulden hebben beter te bereiken en te ondersteunen. Geld lenen van vrienden of familie komt vaak voor, bijvoorbeeld bij inwoners waar de nood hoog is. Informeel geld (uit)lenen is iets moois – je bent er voor elkaar - maar kan tegelijkertijd problemen veroorzaken. Informele schulden raken de bestaanszekerheid van inwoners in brede zin. Marjolein bespreekt verschillende praktijksituaties.
Daarnaast is bekend dat inwoners die in armoede leven veel baat hebben bij een proactieve aanpak waarbij hulpverleners zelf naar de inwoners toegaan. Wat werkt nu in zo’n genoemde Vroeg Eropaf-aanpak? En hoe kun je hierin (in-)formele schulden meenemen?  

Eelke Blokker, oprichter van het IPW (Instituut voor Publieke Waarden), houdt zich onder meer bezig met mensen die het zwaarst geraakt zijn door het toeslagenschandaal. Kenmerkend aan alle situaties die Eelke van de straat houden, is dat er altijd moet worden afgeweken van bureaucratische routines om tot een oplossing te kunnen komen. Maatwerk, zogezegd. En oplossingen kenmerken zich vaak door betere omstandigheden op het gebied van geld, schulden, wonen en basale veiligheid. Zekerheid dus. Maar maatwerk en willekeur zijn twee kanten van dezelfde medaille en wat in het ene domein maatwerk is, voelt in het andere als precedent. Hoe je daarmee om kunt gaan, vertelt Eelke in deze workshop. Dat doet Eelke aan de hand van de Doorbraakmethode, die daarvoor houvast biedt.

Sommige klanten hebben het erg moeilijk. Hun bestaanszekerheid wordt bedreigd door bijvoorbeeld schulden of sociaal-emotionele, of zelfs medische problemen. Je weegt de verschillende belangen zorgvuldig. Je zorgt ervoor dat het besluit niet leidt tot onevenredige nadelige gevolgen voor je klant. Met een zorgvuldige belangenafweging en juiste toepassing van het evenredigheidsbeginsel maak je een goed gemotiveerde beslissing. Zo kun je je steentje bijdragen aan bestaanszekerheid. Deze deelsessie wordt gegeven door jurist Maartje Smeets van Wolters Kluwer Schulinck. Aan de hand van een stappenplan en praktische casus leert u hoe u bijdraagt aan bestaanszekerheid, door het evenredigheidsbeginsel goed toe te passen.

Om meer mensen met schulden of financiële problemen te helpen en mensen ook beter te helpen, gaat de gemeente Arnhem de strijd aan met haar eigen ‘paarse krokodillen’. Het drastisch opschonen van het aantal regelingen en toeslagen, het eenvoudiger maken van de toegang tot voorzieningen en het kwijtschelden van schulden zijn enkele maatregelen van een grotere aanpak. Met welke visie is wethouder Mark Lauriks aan deze vernieuwende aanpak begonnen en wat werkt? En welke boodschap heeft hij voor gemeenten die aanlopen tegen wantrouwen bij inwoners? 

Wie in bestaansonzekerheid verkeert, heeft er met de verzorgingsstaat een extra stressfactor bij. Er is niet alleen weinig vertrouwen in de overheid, maar vaak ook weinig ‘instantiekapitaal’: de kennis, vaardigheden en houding die je nodig hebt om hulp en erkenning te krijgen. Dit is een van de conclusies van het onderzoek ‘Bestaanszekerheid begint bij een betrouwbare overheid’ van het Kenniscentrum Ongelijkheid in Amsterdam, dat begin dit jaar verscheen. Er is ook goed nieuws: overheden kunnen concrete stappen zetten naar een lichter en simpeler systeem. Monique Kremer, bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap aan de UvA en voorzitter van de Adviesraad Migratie (ACVZ), zet de belangrijkste pleidooien uit het onderzoek kracht bij in haar presentatie. 

Over bestaanszekerheid wordt onder beleidsmedewerkers en politici veel gesproken. Wat is het eigenlijk precies? De Commissie sociaal minimum heeft dit geprobeerd te definiëren, maar lang niet iedereen is hiervan op de hoogte. Hoe zorg je dat je altijd weet wat er onder burgers leeft op dit vlak? Hoe kun je burgerparticipatie in de praktijk brengen? Welke andere accenten moeten er dan worden gelegd en wat zijn de vereisten? Peter van Leeuwen van de Landelijke Cliëntenraad verzorgt deze deelsessie.

Wat denk jij: is een smartphone noodzakelijk? Een laptop? Moeten alle leden van een huishouden kunnen sporten? In deze sessie gaan we met elkaar in gesprek over wat Nederlanders nodig hebben om mee te kunnen doen in de maatschappij. Hierbij kijken we ook naar de rol van het gemeentelijk minimabeleid: kun je alleen volwaardig deelnemen met behulp van lokale inkomensondersteuning of is de rol van gemeenten meer aanvullend hierop? En wat betekent dit voor de verschillen tussen gemeenten? Corinne van Gaalen en Gitta van den Enden van het NIBUD verzorgen deze deelsessie. 

De gemeente Arnhem heeft onderzoek gedaan naar het bereik, de effectiviteit en de toegankelijkheid van haar inkomensregelingen. Dit is de aanleiding geweest voor een zoektocht naar vereenvoudiging van het stelsel van lokale inkomensregelingen. In deze deelsessie gaat Wemke Flim van de gemeente Arnhem onder meer in op de kansen van automatisering, vereenvoudiging van beleid en op de innovatieve samenwerking die Arnhem is aangegaan met het Inlichtingenbureau om de dienstverlening aan de meest kwetsbare inwoners te verbeteren.

Uit het beleidsonderzoek ‘Naar een beter werkende schuldenketen’ blijkt dat de maatschappelijke kosten van de schuldenproblematiek ruim 8,5 miljard bedragen. Als we investeren in financiële hulp, neemt het aantal huishoudens met schulden met tien procent af: een maatschappelijke opbrengst van minstens 800 miljoen euro! Sinds dit voorjaar werken VNG, het ministerie van Sociale Zaken, de vereniging voor financiële hulpverlening NVVK en Divosa samen in het project ‘Basisdienstverlening schuldhulpverlening’, gericht op een maximale inzet van alle gemeenten voor goede schuldhulp. Wat betekent dit voor uw gemeente? Wat levert het op als je bijvoorbeeld inzet op kleine ondernemers? Joeri Eijzenbach van de NVVK en Elizabeth Meerkerk van de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn/Heuvelrug verzorgen deze deelsessie.

Gemeenten ervaren de Participatiewet vaak als een ontoereikend instrument in het bieden van bestaanszekerheid aan hun burgers. Maar is dat wel terecht? Die vraag staat centraal. Stimulansz schetst een 3-tal oplossingen binnen de Participatiewet. We bespreken de individuele inkomenstoeslag, de premies, en het maatwerk. Voor wie geen zicht heeft op inkomensverbetering kijken we naar de individuele inkomenstoeslag. Voor wie wel arbeidskansen heeft is inkomensverbetering mogelijk door de vrijlatingen en de premie. En wat te doen met de overblijvende groep? Biedt alleen maatwerk hier uitkomst? U hoort het op onze deelsessie die wordt gegeven door Wim Eiselin, Sam van Grinsven en Karin van Nuland van Stimulansz.

Gemeenten hebben een belangrijke rol bij het creëren van baankansen voor mensen met een arbeidsbeperking. Inmiddels zijn op veel plaatsen verordeningen ingevoerd en is het nu echt zaak om door te pakken. Welke onduidelijkheden zijn er nog? Hoe kunnen gemeenten ondersteuning op maat gaan bieden? Waar zijn nog verbeteringen noodzakelijk om echt het verschil te kunnen maken? Wat ervaren werkgevers en werkzoekenden? Bart van den Krommenacker en Neeltje Huvenaars van de Landelijke Cliëntenraad nemen deze vragen door met de deelnemers aan deze deelsessie. 

Als een van de eerste gemeenten in Nederland heeft Tilburg sinds 2019 beleid op bestaanszekerheid gericht op nabijheid, maatwerk, levensbreed en domeinoverstijgend. Gericht op zelfredzaamheid en meedoen naar vermogen. BMC heeft de afgelopen maanden dit beleid geëvalueerd vanuit de beleving van inwoners en maatschappelijke organisaties. Zo zien we dat ‘maatwerk’ vanuit de bedoeling goed is, maar voor inwoners juist ook onzekerheid en onduidelijkheid met zich meebrengt. In deze interactieve ‘intervisie’ werksessie leggen we het bestaanszekerheid beleid (of wensen/ambities daartoe) van jouw gemeente naast de lessen die Tilburg heeft geleerd en kijken we met elkaar hoe het toegankelijker, voorspelbaarder, uitvoerbaarder en houdbaarder kan. 
De workshop zal gegeven worden door Jetske Zijlstra (senior beleidsadviseur bestaanszekerheid, gemeente Tilburg) en Wimke Schuurmans (managing consultant bestaanszekerheid, BMC). 

Gemeenten ervaren de Participatiewet vaak als een ontoereikend instrument in het bieden van bestaanszekerheid aan hun burgers. Maar is dat wel terecht? Die vraag staat centraal. Stimulansz schetst een 3-tal oplossingen binnen de Participatiewet. We bespreken de individuele inkomenstoeslag, de premies, en het maatwerk. Voor wie geen zicht heeft op inkomensverbetering kijken we naar de individuele inkomenstoeslag. Voor wie wel arbeidskansen heeft is inkomensverbetering mogelijk door de vrijlatingen en de premie. En wat te doen met de overblijvende groep? Biedt alleen maatwerk hier uitkomst? U hoort het op onze deelsessie die wordt gegeven door Wim Eiselin, Sam van Grinsven en Karin van Nuland van Stimulansz.

Sommige klanten hebben het erg moeilijk. Hun bestaanszekerheid wordt bedreigd door bijvoorbeeld schulden of sociaal-emotionele, of zelfs medische problemen. Je weegt de verschillende belangen zorgvuldig. Je zorgt ervoor dat het besluit niet leidt tot onevenredige nadelige gevolgen voor je klant. Met een zorgvuldige belangenafweging en juiste toepassing van het evenredigheidsbeginsel maak je een goed gemotiveerde beslissing. Zo kun je je steentje bijdragen aan bestaanszekerheid. Deze deelsessie wordt gegeven door jurist Maartje Smeets van Wolters Kluwer Schulinck. Aan de hand van een stappenplan en praktische casus leert u hoe u bijdraagt aan bestaanszekerheid, door het evenredigheidsbeginsel goed toe te passen.

Een bijzondere ontwikkeling is de opkomst van informele kleinschalige initiatieven die werken aan een inclusievere arbeidsmarkt. Overal in Nederland steunen zij lokaal de ontwikkeling en groei van mensen die langdurig aan de zijlijn van de samenleving staan. De mensen die zij bereiken willen graag waardevol werk doen en participeren in stapjes, soms ook richting arbeidsmarkt. Deze initiatieven blijken vaak een sleutel tot innovatie om de afstand tot de arbeidsmarkt te overbruggen. Hoe kan jouw gemeente daarop aanhaken? Anna van Deth, expert van Movisie, laat je in deze workshop anders kijken naar sociale posities en werk. En je maakt kennis met initiatiefnemers uit de praktijk, zoals Aad Hendrikx van het initiatief Natuurzorg.